استفاده از تجهیزات ضد انفجار در محیط ها و صنایع پرخطر که به دلیل وجود گاز ها و بخارات قابل اشتعال،امکان ایجاد انفجار و آتش سوزی در آن ها زیاد است،امری واجب و ضروری می باشد.تجهیزات روشنایی و یا چراغ ضد انفجار یکی از تجهیزاتی است که باید در محیط های پرخطر و مستعد انفجار مورد استفاده قرار میگیرند.با ما همراه باشید تا بدانید که چراغ ضد انفجار چیست و با انواع آن ها آشنا شوید.
همچنین بخوانید: تجهیزات ضد انفجار چیست؟
چراغ ضد انفجار چیست؟
چراغ های ضد انفجار مثل همه ی چراغ ها برای تامین روشنایی محیط پیرامون خود به کار می‌روند.در محیط های صنعتی و یا هر محیطی که گاز ها بخار ها و غبارات قابل اشتعال وجود دارند،تولید حرارت بالا توسط لامپ روشنایی باعث به وجود آمدن فعل و انفعالات، و نهایتا منجر به جرقه و انفجار میشود.به همین دلیل ضروری است که در محیط های پر خطر، از روشنایی و چراغ های ضد انفجار استفاده شود.توجه داشته باشید که چراغ های ضد انفجار، در برابر انفجار مقاوم نیستند؛ بلکه از ایجاد انفجار و آتش سوزی ها جلوگیری می کنند.
تمامی چراغ های ضد انفجار دارای یک قاب یا محافظ بسیار محکم از جنس فولاد یا آلومینیم هستند و جنس شیشه آن ها بسیار محکم و با دوام است.این تجهیزات روشنایی ضد انفجار از نفوذ هرگونه گاز،بخار و یا غبار قابل اشتعال به درون محفظه و همچنین از نشت جرقه های الکتریکی به خارج از محفظه جلوگیری می کنند.
این چراغ ها دارای انواع استانداردهای بسیار مهم همچون استاندارد ATEX اروپا،استاندارد MEC آمریکای شمالی،استاندارد IEC و استاندارد NEC می‌باشند و در انواع مختلفی مانند چراغ های دستی، چراغ های آویز، دیواری، فلوئورسنت یا مهتابی، اضطراری و … طراحی و تولید می شوند.
بخوانید: آشنایی با استاندارد IEC
ساختار چراغ ضد انفجار
در یک روشنایی استاندارد ، لامپ ، کنتاکت ها ، سیم کشی ها و هر کلید دیگری به صورت مستقیم در معرض جو محیطی قرار خواهند گرفت و می تواند در محیط های پرخطر به سادگی با افزایش دما و ایجاد یک جرقه کوچک،موجب انفجار و آتش سوزی شود.اما در یک چراغ ضد انفجار ، هرگونه اتصالی یا جرقه فقط درون محفظه اصلی ایجاد می شود و از نشت آن به بیرون از محفظه جلوگیری میشود.
در واقع اجزای یک چراغ روشنایی ضد انفجار برای جلوگیری از فرار جرقه ها یا شعله های احتمالی از استراکچر داخلی،به خارج از محفظه محصور شده اند.و برعکس آن امکان نفوذ هرگونه گاز،بخار،غبار و مایعات به درون محفظه چراغ ضد انفجار وجود نخواهد داشت.همین ویژگی ها باعث جلوگیری از انفجار و آتش سوزی در محیط هایی مانند پتروشیمی ها خواهد شد.
ویژگی های مثبت چراغ ضد انفجار چیست؟
- مقاومت بالا
- تولید گرمای کمتر
- قابلیت حمل . وزن سبک تر و انعطاف پذیری بیشتر جهت حمل، نصب و استفاده
- راندمان بالا
- ایمنی بیشتر و تولید گرمای کمتر به دلیل استفاده از جریان های بسیار پایین
- کاهش هزینه های انتقال نیرو مانند سیم و کابل به دلیل استفاده از جریان های بسیار پایین
- قیمت مقرون به صرفه به دلیل عدم استفاده از متریال بسیار سنگین
- سازگاری با محیط زیست و بهداشت نور بالا به دلیل عدم تولید پرتوهای فرابنفش و مادون قرمز
- طول عمر بسیار بالاتر پروژکتورهای ضدانفجار ال ای دی نسبت به چراغ های بخار جیوه و بخار سدیم
- کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری به علت استفاده از تکنولوژی نور
- روشن شدن آنی و عدم تاخیر زمانی هنگام راه اندازی اولیه
انواع چراغ های ضد انفجار
چراغ های ضد انفجار بر اساس مدل،بر اساس نور و بر اساس مناطق قابل استفاده،به دسته ها و انواع مختلفی تقسیم می شوند.در این بخش با دسته بندی چراغ های ضد انفجار بر اساس مدل آشنا می شویم.
چراغ آویز ضد انفجار
چراغ های آویز ضد انفجار (Explosion Proof Pendant lights)مناسب برای استفاده در معادن، پالایشگاه های نفت، صنایع پتروشیمی، جایگاه های سوخت و کلیۀ محیط هایی که مستعد حضور گاز ها و مواد قابل اشتعال هستند،می باشد.از این چراغ آویز ضد انفجاربرای ایجاد روشنایی عمومی استفاده میشود. نحوۀ نصب این چراغ ها به صورت آویز یا اتصال با پیچ است و به سقف محل مورد نظر متصل میگردند.چراغ آویز ضد انفجار برای استفاده در بهره برداری نفت کشتی، محصولات شیمیایی و محل گاز انفجاری منطقه 1 یا منطقه 2 مناسب است.
برند های معروف چراغ های آویز ضد انفجار:
- چراغ آویز ضد انفجار STAHL آلمان
- چراغ آویز ضد انفجار شوخ آلمان
- چراغ آویز ضد انفجار Cortem
- چراغ آویز ضد انفجار اپلتون
- و...
چراغ فلورسنت ضد انفجار یا مهتابی ضد انفجار
چراغ های فلوئورسنت ضد انفجار یا مهتابی های ضد انفجار کاربرد های زیادی دارند و میتوانند در مناطق مستعد انفجار همچون صنایع نفت و گاز به عنوان چراغ های روشنایی، نور تجهیزات، چراغ اضطراری آتش نشانی و چراغ های هشدار دهنده استفاده شوند. لامپ های جدید فلوئورسنتت با ماژول های LED جدید به کار رفته در ساختار آنها دارای شدت درخشندگی عالی و طیف رنگ های مختلف هستند.
بدنۀ قسمت نگه دارنده مهتابی های ضد انفجار از فولاد ضد زنگ (Stainless Steel) است. اتصالات نگه دارندۀ لامپ فلوئورسنت از پلی استر تقویت شده با فیبر شیشه ساخته شده اند و این مواد مقاومت شیمیایی بالایی در برابر مواد مختلف دارند. همچنین این اتصالات از قابلیت کار در دماهای بالا برخوردار هستند. در این چراغ ها سیستم حفاظتی LED Driver وجود دارد که لامپ را در برابر نوسانات ولتاژ و جریان محافظت می‌کند.
انواع برند های مهتابی ضد انفجار:
چراغ دستی ضد انفجار
چراغ های دستی ضد انفجار یا چراغ قوه ضد انفجار برای ایجاد روشنایی و به صورت دستی در محیط های پرخطر استفاده میشوند. از لامپ های هالوژن، کم مصرف و LED برای این چراغ ها استفاده میشود. محفظۀ این چراغ ها از آلومینیوم سبک ساخته میشود و دسته و قلاب آن پلاستیکیمی باشد.
چراغ ضد انفجار دیواری
این چراغ ها به صورت دیواری نصب می شوند. چراغ های تونلی نیز می توانند جز این دسته قرار بگیرند.کاربرد چراغ های دیواری در محیط های پرخطر و مستعد انفجار به خصوص معادن می باشد.
چراغ های ضد انفجار خیابانی
چراغ های ضد انفجار خیابانی با داشتن بدنه مستحکم و مقاوم در برابر عوامل مختلف آب و هوایی مقاومت بالایی دارند و مناسب برای استفاده در صنایع مختلف نفت، گاز و پتروشیمی که امکان احتراق وجود دارد،می باشد.
چراغ های ضد انفجار بازرسی مخزن
چراغ های ضد انفجار بازرسی مخزن، اصولا برای تامین روشنایی مورد نیاز عملیات بازرسی و رویت داخل تانکرها استفاده می شود. این چراغ ها به صورت دستی به کار می روند و عموما از آنها در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، جایگاه های سوخت و صنایعی که از مخازن سوخت بهره می برند، استفاده می شود.
از آنجایی که داخل مخازن سوخت و مواد نفتی همواره گازهای قابل احتراق وجود دارد، لازم است تا چراغ مورد استفاده کاملاً ضد انفجار و ایمن باشد که موجب ایجاد جرقه و انفجار در مخزن نشود. چراغ های بازرسی ضد انفجار دارای قابلیت استفاده در مناطق Zone 1 , 2 , 21 , 22 هستند.
چراغ کار ضد انفجار
چراغ های کاری ضد انفجار بسیار مفید و آسان برای جابجایی با چرخ های متحرک در زیر دستگاه وصل می شوند و می توانند از مکانی به مکان دیگر منتقل شوند. این چراغ ها همچنین به دلیل ریخته گری آلومینیومی در بیرون از دوام بالایی برخوردار هستند و دارای روکش اپوکسی صیقلی هستند.
چراغ اضطراری ضد انفجار
قطع برق یک پدیده رایج در صنایع نیست، اما در صورت اتصال کوتاه یا قطعی ممکن است اتفاق بیفتد. چراغ اضطراری ضد انفجار می تواند به عنوان چراغ اضطراری در هنگام قطع برق استفاده شود. این چراغ ها می توانند هر زمان که منبع تغذیه دریافت می کنند به طور خودکار شارژ شوند و شارژ را تا زمانی که در قطع برق مورد استفاده قرار نگیرند نگه دارند.
چراغ‌های چراغ‌های اضطراری ضد انفجار را می‌توان 270 درجه تنظیم کرد و محصول به همراه یک بسته باتری بدون نیاز به تعمیر ارائه میشود. نصب آسان و ایده آل برای استفاده در مناطق 1، 2، 21 و 22، این محصول همچنین مجهز به زنگ ضد انفجار است که در صورت اتمام شارژ دستگاه، هر 1-3 ثانیه یادآوری ارسال می کند.
نور خطی ضد انفجار
چراغ های خطی ضد انفجار در صنایع شیمیایی بسیار مفید هستند زیرا منبع روشنایی اصلی را در ایستگاه های کاری تامین می کنند. صنایع نفت و شیمیایی نیاز به چراغ‌های مجهزی دارند که از جرقه‌های ناشی از جرقه جلوگیری می‌کند و می‌تواند حاوی هر نوع احتراق در داخل چراغ باشد.
جهت مشاهده و خرید چراغ ضد انفجار در انواع مختلف می توانید به وب سایت ایمن برق پارسا مراجعه کنید.
دسته بندی چراغ های ضد انفجار بر اساس نور:
- چراغ با لامپ بخار سدیم: روشنایی معابر با تردد کم – رنک زرد
- چراغ با لامپ بخار جیوه: روشنایی معابر با تردد بالا – رنگ زرد
- چراغ با لامپ متال هالید: روشنایی به صورت عمومی – رنگ سفید
چراغ های ضد انفجار در دو کلاس و یا منطقه دسته بندی می شوند:
- در منطقه مستعد انفجار zone 1
- در منطقه مستعد انفجار zone 2
چراغ ضد نفجار در چه مکان هایی کاربرد دارد؟
برای کسب‌وکارهایی که در محیط‌های خطرناک فعالیت می‌کنند،در صورتی که اقدامات ایمنی به درستس اجرا نشده باشد، تجهیزات و کارکنان دائماً خطر وقوع انفجارهای احتمالی را تجربه می‌کنند.نور بخشی جدایی ناپذیر از هر کسب و کار است و درک اینکه چگونه نورپردازی Ex-proof در محیط های خطرناک کار می کند بسیار مهم است.علاوه بر این، برای هر شرکتی که در مناطق خطرناک فعالیت می کند، استفاده از چراغ ضد انفجار ضروری است. با استفاده از چراغ های ضد انفجار، خطر انفجار ناشی از گازهای خطرناکی مانند پروپان و متان کاهش می یابد.
چندین بخش مانند پالایشگاه های نفت، کارخانه های شیمیایی، صنایع تبدیلی مواد غذایی،معادن و... باید از سیستم روشنایی ضد انفجار استفاده کنند.
- پالایشگاه های نفتی و پتروشیمی
- پمپ بنزین و سکو های CNG
- کارخانه های تولید الکل پزشکی
- سکو های نفتی و زغال سنگ
- آزمایشگاه های پزشکی
- اتاقک های دود آتش نشانی
- انبار های کاغذ، رنگ و پوشاک
- و هر مکانی که مستعد انفجار می باشد.
همچنین بخوانید: دلایل آتش سوزی ناشی از برق
تفاوت چراغ های معمولی با چراغ ضد انفجار
در سال های گذشته تفاوت اصلی چراغ های ضدانفجار با چراغ های معمولی در بدنه آنها بود، ولی در حال حاضر یکی از تفاوت های اصلی آنها در تکنولوژی نور آن می باشد.در تجهیزات روشنایی جدید که ساختار الکترونیکی دارند، هنگام راه اندازی و حین کارکرد جرقه و تخلیه ناگهانی جریان اتفاق نخواهد افتاد.همچنین با جریان های بسیار پایین تری نسبت به لامپ های معمولی روبرو هستیم.
چراغ ضد انفجار به واسطه مواد و متریالی که در ساخت آن استفاده میشود؛ بسیار محکم و مقاوم است. جنس آن به گونه ای است که به راحتی آسیب نمی‌بیند و شیشه ی آن در برابر ترک یا شکستگی مقاومت بالایی دارد. چراغ های ضد انفجار در مناطق پر خطر همچون صنایع برق، گاز و نفت و… استفاده میشوند؛ اما چراغ های معمولی در ادارات، سازمان ها، منازل و هرمحیطی که خبری از گازها و مواد آلاینده نیست، مورد استفاده قرا می‌گیرد.
استاندارد چراغ ضد انفجار
پیش از خرید چراغ ضد انفجار و هرگونه دیگر از تجهیزات ضد انفجار باید به گواهی ها و استاندارد های آن توجه شود.هر تجهیز ضد انفجاری که دارای استاندارد های معتبر نباشد،هیچگونه ارزش مصرفی نخواهد داشت.
نماد نمایش تجهیزات ضد انفجار EX است. استانداردهای مهم و رایج در خصوص تجهیزات و چراغ های ضد انفجار ATEX در اروپا ، استاندارد NEC در آمریکای شمالی ، استاندارد IEC و استاندارد EN می بشند.
تجهیزات ضد انفجار بر اساس استانداردهای طراحی و ساخت، نوع سیستم حفاظت در برابر انفجار و محیطی که در آن فعالیت می‌کنند تفکیک میشوند که مشخصات این تجهیزات به صورت یک سری علائم اختصاری معمولاً بر روی برچسب آنها نوشته میشود.
برای آشنایی با استاندارد های تجهیزات ضد انفجار مطلب زیر را مطالعه کنید:
زون بندی چراغ های ضد انفجار (طبقه بندی)
همانطور که گفته شد چراغ های ضد انفجار بر مبنای استاندارد های طراحی و ساخت، مدل سیستم حفاظت در مقابل انفجار و نوع محیطی که در آن نصب می شوند از یکدیگر جدا می شوند.زون بندی یا طبقه بندی تجهیزات ضد انفجار به ما نشان می دهد که کدام تجهیز مناسب برای استفاده در چه محیطی می باشد.
- Zone20 و Zone0: محیط هایی هستند که در آنها ترکیبی از گاز یا جو قابل انفجار برای مدت زمانی طولانی و یا دائماً وجود داشته باشد. مدت زمانی که برای این نوع محیط ها تخمین زده اند حدود ۱۰۰۰ ساعت در سال است.
- Zone21 و Zone 1: محیط هایی هستند که در شرایط نرمال، این امکان وجود دارد که ترکیبی از گازها و جو قابل اشتعال در آنها به وجود بیاید. مدت زمانی که برای این نوع محیط ها نیز تخمین زده اند ۱۰_۱۰۰۰ ساعت در سال می باشد.
- Zone22 و Zone 2: محیط هایی هستند که در شرایط نرمال، ترکیبی از گازها و یا جو قابل اشتعال در آنها وجود ندارد و اگر هم احیاناً به وجود بیاید، مدت زمان آن کوتاه خواهد بود. این مدت زمان را حدود ۱۰_۱ ساعت در سال پیش بینی می کنند.
پیش از خرید چراغ ضد انفجار نیز باید به زون بندی یا طبقه بندی محیط های خطرناک توجه کنید.این اطلاعات معمولا بر روی بدنه آن ها درج می شود یا می توان در کاتالوگ محصول مشاهده کرد.البته این موضوع در دیگر تجهیزات ضد انفجار مانند باکس ضد انفجار و یا گلند ضد انفجار هم باید مورد بررسی قرار بگیرد.
جهت آشنایی با زون بندی مناطق خطرناک مطلب زیر را مطالعه کنید:
جمع بندی بندی
تجهیزات و چراغ های ضد انفجار بخشی جدا نشدنی از صنعت می باشند.استفاده از چراغ های ضد انفجار در محیط های صنعتی و پرخطر،برای جلوگیری از انفجار و آتش سوزی،امری ضروری می باشد.در این مقاله به این سوال پاسخ دادیم که چراغ ضد انفجار چیست و با انواع آن ها آشنا شدیم.توجه داشته باشید که پیش از خرید چراغ ضد انفجار و همچنین هر کدام از تجهیزات ضد انفجار باید به استاندارد های آن توجه کنید.
امیدواریم این مطلب که در فروشگاه ایمن برق پارسا تهیه شده برای شما مفید باشد.
شماره تماس: 09171116058
دیدگاه خود را بنویسید